բոդիշեյմինգի (հայերեն՝ ծաղրանք մարդուն՝ իր մարմնի չափսերի համար) մասին շատ են խոսում, բայց որ էդ կարելի ա իբր կատակով ասել, չգիտեի։

(չեմ նշում որ) սուպերմարկետի գանձապահները բողոքում են, որ աշխատակիցներից մեկը իրենց մեջտեղումա կանգնել ու «էս աղջիկն էլ ոնց որ պատնեշ լինի մեր մեջ, փոխվեք էլի կասսաներով»։ ես մի տեսակ ցույց տվեցի իմ վերաբերմունքը հենց իմ մոտ էդ զրույցն ունենալու մասով։ ու էդ մեջտեղում հայտնված աղջիկը նկատեց հայացքս։

-սրանք էլ միշտ ծաղրում են ինձ չաղ լինելու համար, չգիտեմ ինչ անեմ՝ նիհարեմ։

ասում եմ՝ բա չի կարելի։ ինքն էլ թե՝ կատակ են անում։ ասում եմ՝ ես էլ եմ երկար ժամանակ նիհարելու պայքարի մեջ եղել ու դեռ եմ։ ասումա՝ նիհարել ե՞ք։ ես էլ թե՝ գեր ե՞մ։ սենց դատողական նայումա ու ասում՝ բայց դուք հեչ չաղ չեք։ ասում եմ՝ բա, ասում եմ, նիհարել եմ։ ու աղջիկը, ինձ դնելով լավագույն դիետոլոգի տեղը, հարցնումա՝ ոնց։

պատմում եմ, որ անցել եմ բացարձակապես բուսական սննդի, բացառել եմ խմորային ցանկացած բան, յոգա եմ արել ու տենց…

ինքն էլ թե՝ հա, ես էլ եմ լսել, որ յոգան օգնումա, մի ժամանակ արեցի, 20 կիլո նիհարեցի, մեջքս ուղղվեց։ ես ընդեղից՝ նաև մտքի հանգստությանն ա օգնում։

էս զրույցը, մանավանդ, որ էսօրվա մեջ տեղի ունեցած միակ դրական զրույցն էր, հաճելի էր շատ, բայց իրականությունը՝ անտանելի ա։

նախ՝ մարդուն քննադատել իր գիրության կամ նիհարության համար, ամենաանտակտ բաննա, որ կարելիա անել, նույնիսկ աշխատավարձի չափը հարցնելուց անդաստիարակ մոտեցումա։ միգուցե ընկերական շրջապատում կարելիա «կատակ» անել էդ թեմայով, բայց հաճախորդի մոտ՝ չգիտեմ ինչքանովա տեղին։

ապա՝ նիհարելը բավականին աշխատատար ու լուրջ գործընթացա։ ամեն ինչա պետք հաշվի առնել՝ հորմոններից մինչև սննունդ, ապրելակերպից մինչև նյարդեր։ դու կարող ես հաշվել կալորիաները, առավոտից իրիկուն մարզվել, բայց եթե քո մոտ կա հորմոնային անոմալիա կամ դիսբալանս, չեմ կարծում, թե հեշտ կհասնես հաջողության։

ու վերջապես՝ հերիքա մարդկանց ասեք՝ իրանք ինչ ուտեն, ինչքան կշռեն ու ինչքան նիհարեն։ ձեր արած էդ «անմեղ կատակը» կարա մարդուն հոգեբանական տրավմայի հասցնի ու հասնի էնտեղ, որ մարդը չցանկանա նույնիսկ տնից դուրս գալ ու ձեր նմանների հետ շփվել։

քո գործը չի՝ ով ինչքանա կշռում, դու քո կշեռքին նայի։

հոգ տար քո մասին

ի սկզբանե նախատասված էր այս տարի չեմպիոնների լիգայի եզրափակիչը անցկացնել սանկտ պետերբուրգում։ ռուս-ուկրաինական պատերազմը, ռուսաստանին «ամեն ինչից զրկելը» մի տեսակ խանգարեցին էս իրադարձությանը, եզրափակիչը տեղի ունեցավ ֆրանսիայի սբ դենիս քաղաքում։ իսկ հայնեքենում հայ տաքսիստներ չկային, որպեսզի կանխագուշակեին էս ամեն ինչը։

մարտի 9-ին հայնեքենը հայտարարեց, որ իրենց ապրանքանիշը այլևս չի վաճառվելու ռուսաստանում։ իսկ ի՞նչ եղան արդեն արտադրված գարեջրերը. ուղարկվեցին հայաստան ու հավանաբար նաև այլ հետսովետական երկրներ։

Այսօր մենք խմում ենք իրենց նպատակին ռուսաստան չհասած գարեջրեր։

ինչևէ։ սա չափազանց փոքր երևույթա, եթե հաշվի առնենք պատերազմի թողած մյուս այլ ճակատագրական հետևանքները։ մենակ հույս ունեմ, որ մարդիկ մի օր կսկսեն ուղեղով ու միքիչ էլ սրտով մտածել ու էս ամեն ինչը կվերջանա։

մաստոդոնում մի հաշիվ կա, որին մեծ սիրով եմ հետևում։ ամեն օր տրամադրող, ոգևորող գրառումներ են։ էսօր մի էսպիսի գրառում կար՝

ու ես նկատեցի, որ իսկապես, գոյություն ունեն արդեն մի տեղ գրված խորհուրդներ, ու առանց նկատելու՝ էդ խորհուրդը ընդհանրապես էդ մարդուն հարմարա, պետքա, առաջնայինա թե չէ, տալիս ենք՝ շատ կարդա, դուրս արի քայլելու, շուտ քնի, շուտ արթնացի։ իսկ ինչ եթե գիշերը արթուն մնացած ժամանակը էդ մարդու համար ավելի արդյունավետա, ավելի շատ բան կարող է անել, քան ցերեկները։

մարդիկ տարբեր են, բոլորին նույն խորհուրդը չի օգնի։ էդպես կաղապարում եք մարդուն, դարձնում բոլորին իրար նման։ միակ խորհուրդը, որ պետք է տալ բոլորին՝ հոգ տար քո մասին։

հոգ տար քո մասին

վերջին անգամ սյունիքում եղել էի անցած տարի մայիսին։

երեկ վարդավառ էր ու, չնայած սյունիքն ու սյունեցիները եկեղեցական տոների մեծ սիրահարներ ու նվիրյալներ չեն, էդ տոնը մեծ ուրախությամբ ու ավանդույթներով են նշում։

փոքր ժամանակ ամեն տարի գնում էինք սբ Վարդան Զորավորի մատուռ՝ Անգեղակոթ գյուղում, մատաղ էին անում էդտեղ (ներսիս վեգանը հիմա տանել չի կարողանում էս երևույթը), իսկ հետո սկսում էր վարդավառի ամենասիրելի մասը՝ ջրել իրար մինչև ոսկորները։

էս տարին միքիչ տարբերվեց. չգնացինք սբ Վարդան Զորավոր, չեղավ իրար ջրել (ինչ խոսք՝ ծերացել ենք)։ Որոտնավանքում էինք։

վանքում կարդացի, որ 2011 թվականին իտալիայից ժամանած վերականգնող ճարտարապեր Արա Զարյանն ու որմնանկարի վերականգնող մասնագետ Քրիստին Լամուղէն նախաձեռնել և վերականգնել են փիլիսոփա Հովհան Որոտնեցու հեղինակած զույգ հրեշտակների պատկերագրությունը։

ճանապարհին տեսանք նաև Աղիտուի մահարձանը՝ կառուցված 7-րդ դարում։ Վիկին ասումա, որ մահարձանի շրջակայքը հարուստ է հնագիտական հուշարձաններով, որոնք վկայում են, որ այստեղ հեթանոսական շրջանի պաշտամունքային կառույց է եղել։

եթե երկար ու անընհդատ նյարդայնացնող ոլորապտույտներով ճանապարհից չեք հոգնի, գնացեք սյունիք ու զարմացեք ամեն քայլափոխին։ իսկապես սիրունա ու բացահայտվելու արժանի։ ճանապարհին էլ լսեք Անդրանիկի էսօրվա բլոգի երգաշարքը ու վայելեք։ դե մենք տենց արեցինք։

հոգ տար քո մասին

հավես շիրակի (weekend) ունեցանք անցած շաբաթ

շատ հարցերում ես ծայրահեղական եմ։ օրինակ՝ երբ խոսքը մարդու ազատության մասին է, հազար տոկոս համոզված եմ, որ երբեք ու երբեք չի կարելի մարդուն ստիպել անել այն, ինչն ինքն ընդհանրապես չի ուզում ու դե, սա նորմալա։ բայց նաև մի քանի անգամ ավելի խիստ եմ, երբ գիծը հասնում է իմ ազատության սահմանին։ այսինքն՝ ձեր տարածքում վարվեք ինչպես ուզում եք, բայց երբեք ու երբեք նույնիսկ մոտ չգաք ազատության իմ սահմանին։

ծայրահեղական եմ նաև երեխայի դաստիարակության իմ պատկերացումներում ու համոզմունքներում։ օրինակ՝ մի քանի շաբաթ առաջ արագ սննդի կետերից մեկում 3-4 տարեկան երեխան խմում էր սառնարանից հենց նոր վերցրած ջուր ու հազում էր, իսկ մոր ու հոր մտքներով էլ չէր անցնում, որ մի բան էն չի։ էս տեսարանը իմ ուղեղից արդեն քանի շաբաթ է՝ դուրս չի գալիս, ու եթե խոսել եք հետս, հաստատ պատմել եմ ձեզ։ կամ պարզապես չեմ կարողանում արհեստական ժպտալ, երբ չդաստիարակված երեխա եմ տեսնում, չեմ կարողանում «սիրել» էդ երեխուն։ էդ պահին ուղեղումս իշխումա էն միտքը, որ ինչպես Հրանտը կասեր՝ «էս երեխեն ծնող չունի՞»։

ոչ մի կերպ չեմ հասկանում «անճաշակ» երաժշտություն լսողներին, չկարդացողներին, չփորձողներին ու էլի շատ շատ չ-եր։ ու զգում եմ, որ մի տեսակ անընդհատ պայքարի մեջ եմ, որն ինձանից ահռելի էներգիա ա խլում։ ինչպես դասական overthinker(հայ.՝ գերմտածող, չափից ավել մտածող), սկսեցի վերլուծել՝ ինչի պատճառով եմ ամենքին ինչ-որ բան սովորեցնել, ամենքի կենսակերպից բողոքել ուզում էն դեպքում, երբ մինչև հոգուս խորքը վստահ եմ, որ մարդուն հարյուր տոկոս ազատություն է պետք տալ իր աշխարհում։

պատճառը պղպջակն էր։ խոսենք դրանից։ ուրեմն մարդու ամբողջ անցյալը, կենսակերպը, աշխարհագրական դիրքը, շրջապատը և ամեն ինչ պատասխանատու են նրա տեսակի ձևավորման համար։ երբ անհատը տևական ժամանակ չի փոխում վերոնշյալներից ոչ մեկը, ստեղծում է իր պղպջակը ու մնում դրա ներսում։ թեև պղպջակը թափանցիկա, մարդը դրա ներսից չի տեսնում՝ ինչա կատարվում աշխարհում ու հանկարծ մի անգամ, մի տեղ, երբ նկատումա սառցաջուր խմող երեխա, անուշադիր ու ոչ հոգատար ծնող, (մի բան, որ չի տեսել իր պղպջակում) մի պահ ցնդումա։

ինչնա ստիպում մարդուն ստեղծել պղպջակը. ընտրելու կարողություն չունենալը։ մենք չենք ընտրում որ երկրում ծնվել, ինչպիսի ընտանիքում, որ դպրոցում սովորել… ու միշտ չի, որ կյանքը մեր համար հարմար ընտրություններա անում։ (ով գիտի ստեղ էլ են լցոնումներ)

չհասկացվելով, չհասկանալով շրջապատը, չընդունելով ինչա կատարվում մեր շուրջը՝ մենք ստեղծում ենք մեր պղպջակն ու ավելի հեռվանում դրանից։ ես ոչ փառաբանում եմ պղպջակ ունենալու ու դրա ներսում ապրելու երևույթը, ոչ էլ փնովում։ քանի դեռ քեզ հարմար է ապրել էն կյանքում, էն մոլորակում, որը հարազատ է քեզ, քանի դեռ ունես էնքան կամքի ուժ, որ չկոտրվես, երբ քեզ կորակեն քիթը բարձր, ինքնահավան, եսասեր ու էլի տենց բառերով, պղպջակը ուղեղը հանգիստ պահելու, քո աջը քաշած ապրելու, քեզ հաճելի երևույթների հետ շփվելու միջոցա։ իսկ երբ էն տեսակն ես, որ ցանկացած իրողություն դրական էս ընդունում, կարողանում ես ամեն ինչին բացատրություն գտնել, արդարացնել նույնիսկ քեզ դուր չեկած քայլերը, քեզ պղպջակ պետք չի, հալալա քեզ։

տեսակները տարբեր են, ամեն մարդ յուրօրինակ արվեստի գործա՝ դասական ու ժամանակակից, սյուրռեալիստական ու վերածննդի, էդքանին հասկանալը, ընդունելը մի տեսակ էս աշխարհից չի, հնարավոր չի բոլորի հետ համաձայնել։ մեզ միայն մի բանա մնում՝ ընդունել մարդուն ոնց կա, թողնել նրան մեր առօրյա կամ չէ, և միևնույն ժամանակ բարի լինել բոլոր դեպքերում։ որոշել եմ էլ չզարմանալ իմ պղպջակից դուրս երևույթների վրա ու անընդհատ ասել՝ «է հիմա իրանք էլ տենց են»։ ինձ թվումա կօգնի։

հոգ տար քո մասին

ասումա՝ մի ժամանակ աշխատանքի ճանապարհին էիր պոդկաստներ կամ թեդեր լսում, իսկ հիմա, երբ չես աշխատում, երբ ես հասցնում։ ես պատասխանում եմ՝ ինչքան էլ սպասելի չի երևի, տան գործեր անելիս։

ֆիզիկական աշխատանքը մի կողմից դատարկումա վատ մտքերն ու էներգիան, մյուս կողմից լսում ես ինչ-որ հաճելի զրույց կամ երաժշտություն, իդեալական ա։ մի քանի օր առաջ նայում էինք Limitless (անսահմանափակ) ֆիլմը, որտեղ մեր հերոսը իր գերբնական ուժերը ստանալուց անմիջապես հետո որոշեց մաքրել տունը։ Իշխանն էլ էր ասում չէ՞՝ ամեն առավոտ, երբ արթնանաս, չմոռանաս մաքրել քո մոլորակը` լինի սա փոխաբերական, թե ուղղակի իմաստով։ նույնն ասում էր Փեթերսոնը՝ clean your room (մաքրիր/կարգի բեր սենյակդ)։ մի խոսքով՝ սենյակը, տունը, էն տարածքը, որտեղ ապրում և ստեղծագործում ես, պետք է մաքուր ու կանոնակարգված, ճաշակով լինի, քանի որ էդտեղից սկսումա ա ամեն ինչ։

թեմայից շեղվեցի։ ասածս էն էր, որ ազատ ժամանակ, կամ ֆիզիկապես զբաղված ժամանակ լսեք էս թեդը կյանքին միքիչ հումորով մոտենալու ու անընդհատ չբողոքելու մասին։ հրաշալի տատիկա, երազելի տատիկա։ էն որ երանի…

արդեն մի տեսակ սովորությունա՝ նայել ինչպես են ջրցան մեքենաները մաքրում քաղաքի փողոցները, ինչպես են արթնանում թռչունները, ոնց ա կյանքը դանդաղ սկսում քաղաքում ու գնալ քնելու։

մի խոսքով՝ ապրում եմ արևելյան կիսագնդում՝ արևմտյան կիսագնդի ժամերով։ խառն ենք, խառը։ դուք ո՞նց եք…

մի քանի օր առաջ խորհուրդ էի տալիս մեկին, որ հարցազրույցի ժամանակ անպայման հարցեր տա, քանի որ այդպես միայն կարող ես ցույց տալ, որ իսկապես հետաքրքրված ես քո պոտենցիալ ապագա աշխատանքով, քանի որ միայն էդպես կարող է կառուցողական զրույց ձևավորել։ դրա մասին նույնիսկ բլոգել եմ ժամանակին։

դրան զուգահեռ առաջին անգամ էսօր պարզեցի, որ գոյություն ունի «Ֆաբինգ» (phubbing) արտահայտությունը, որը նշանակում է զրույցի կամ հանդիպման ժամանակ զբաղվել ձեռքի հեռախոսով, նամակները կարդալ կամ սոց կայքը թարմացնել։ դե սա բացատրելը կարող է բավականին պարզ լինել՝ հասարակ անդաստիարակության օրինակ։ պարզվում է՝ էս դարում, երբ մարդու ամեն թերություն բացատրում են հիվանդության մի օրինակով, սա էլ է համարվում կախվածության տեսակ ու առաջարկվում են մի շարք լուծումներ՝ հեռախոսը հեռու պահել, ձայնն անջատել, որոշակի ժամեր տրամադրել և այլն… իմ կարծիքով սրա հիմքում նաև զրուցել չկարողանալն է։

ես էսօր ուզում եմ խոսել զրուցելու արվեստի, դրան տիրապետելու կամ չտիրապետելու մասին։ իրականում, ինչքան էլ չընդունենք, դժվար է լավ զրուցակից լինելը։ թեմայից տեղյակ լինելու, ասելիք ունենալու կողքին պետք է նաև մտքերը տրամաբանորեն շարունակել կարողանալ, ուշադիր լսող լինել։ անգլերենում լավ արտահայտություն կա՝ I’m all ears, եթե բառացի թարգմանենք՝ ես լրիվ ականջ եմ, այսինքն’ համակ ուշադրությամբ լսում եմ։

երկար զրույցների ընթացքում նկատած կլինեք, որ ինչ-որ սրճարանի մասին թեման կարող է այնքան ձևափոխվել, որ սկսեք խոսել նոբելյան մրցանակակրի մասին։ այս փոփոխությունները գրեթե անխուսափելի են, քանի որ մտքից միտք է ծնվում, քանի որ դիմացինի ամեն բառը, ամեն խոսքը քեզ մի բան կարող է հիշեցնել։ էստեղ քեզանից մեծ ուշադրություն ու վարպետություն է պահանջվում, որ թեմայի ճյուղավորումը բնական լինի ու դիմացինը հասկանա քեզ՝ ինչպես ու ուր տարար խոսքը։

զրույցի ժամանակ կարևորիր նաև ժեստերը։ հաճախ չգիտենք՝ ինչպես տեղեկացնել դիմացինին, որ ինչ-որ ասելիք ունենք ու անկախ մեզանից ընդհատում ենք նրա խոսքը։ գտեք տարբերակ ցույց տալու (հայացքով կամ ձեռքերով), որ ասելիք ունեք, որ ամեն անգամ չասեք՝ «խոսքդ շաքարով կտրեմ» (չգիտեմ՝ ինչի տանել չեմ կարողանում էս արտահայտությունը)։

որպեսզի ցույց տաք, որ հետաքրքրում է ձեզ դիմացինի պատմությունը, հարցեր տուր, մեկնաբանիր։ շատ ձանձրալի ես, երբ անընդհատ «հաաա…» ես անում։ մի տեսակ մարդու խոսել էլ չի գալիս։ եթե իսկապես չունես ասելիք, ասա՝ «չգիտեմ՝ ինչ ասել» կամ «հետաքրքիր բան ես ասում, բայց պիտի մտածեմ՝ ինչ ասել»։ անկեղծ եղիր քո ու դիմացինիդ հետ։ ի վերջո, սիրին չես, որ ամեն ասածին պատասխան ունենաս։

զրուցելը հրաշալի ա, ժամերով խոսելուց, խառը, տարբեր թեմաներ քննարկելուց ավելի լավ ժամանց դեռ չգիտեմ։ դրանով եմ լիցքավորվում։ բայց «անպատրաստ» զրուցակիցները կարող են փչացնել տրամադրությունս։ նույնը քեզ չեմ ցանկանում։

հոգ տար քո մասին

ասումա՝ որնա տարբերությունը, ես ֆեյսբուքում եմ գրում, ինձ մեկնաբանում են, քննարկում են իմ հետ, հավանումներ եմ ունենում, դու էլ գրում ես քո բլոգում։ քանի՞ հոգիա կարդում կամ մեկնաբանում, քանի հոգիա հետդ քննարկման մեջ մտնում։

ճիշտա ասում։ բլոգս ավելի շատ մենախոսությունա, ավելի շատ ինձ դատարկելու միջոց։ նույնիսկ մոտիկ մարդիկ ունեմ շատ, որ երբեք չեն բացել ու չեն կարդացել՝ ինչա կատարվում ստեղ։ բայց էդ ոչ մի դեպքում ինձ հետ չի պահում հենց իմ հարթակում գրելուց ու ոչ մի դեպքում չի ստիպի ինձ վերադառնալ ֆեյսբուք։

մի օր, երբ ցորենը դառնա ընկույզի չափ, գետերը հուները փոխեն…. մարդիկ կսովորեն, որ համացանցը ֆեյսբուքը չի, բլոգելը մշակույթա, ոչ մի աղերս չունի ստատուս գրելու հետ, ու տենց…
իսկ ես թող շարունակեմ իմ վեց-քսան հոգու համար գրել։

հոգ տար քո մասին