Disclaimer at the beginning: էս պատմությունը գրելը զուտ նոր գիրք կարդալու արդյունքա։ ուրիշ օր սա կհամարեի հիմարություն ու չէի պատմի։ բայց մենք անզոր ենք մեր ցանկությունների դեմ, հատկապես, երբ դրանք վնաս չեն պատճառում ուրիշներին։

հեյ,

իմ շաբաթը սովորաբար շատ ձանձրալիա անցնում՝ միայն աշխատանք։ ինչքան էլ, որ սիրով եմ աշխատում, մեկա մի տեսակ մտածում եմ՝ միգուցե մի օր զղջամ էս օրերին ինչ-որ արկածներ չունենալու համար, մի օր կասեմ՝ աաաայ էն ժամանակ, որ ջահել էի, պետք է սա անեի, սա անեի ու տենց։ դե կյանքա, ոնց ասումա Ջոն Գրինը «Անվերջ Կրիաներ»-ում՝ «Կյանքի համար լավ կարգախոս է՝ ցավում է, թե չէ, էդքան էլ կարևոր չէ»։
որոշեցի կիրակիս հետաքրքիր ու սիրուն դարձնել, անել ինչ-որ հիմար բան։ դուրս եկա տնից էն մտքով, որ մի խենթություն եմ անելու։ հենց հասա կարմիր լույսին, մտածեցի՝ հըմ, վազելով անցնել մեքենաների մեջով, վտանգավորա, պետք չի։ Էդ պահին մի մոտոցիկլ եկավ ու կանգնեց ուղիղ իմ դիմաց։ Իսկ ինչ, եթե գնամ ու խնդրեմ միքիչ վարել իր հետ։ չէ, ինչ իմանաս՝ ուր կհասնես, էլի վտանգավորա։ ուրեմն էդքան էլ պատրաստ չեմ ինչ-որ խենթության։ գիրքս հետս էր։ նստեմ պատահական ավտոբուս ու գնամ՝ ուր որ կտանի։ վատ միտք չէր։ նստեցի ու սկսեցի գիրքս կարդալ՝ ուսումնասիրելով շոգից մի տեսակ հոգնած ու տխուր մարդկանց։ դե ես ինձ հույս եմ տալիս, որ նրանք շոգից են տխուր, ու համոզված եմ, որ այլ խնդիրներ չունեն։ մեկը նստեց կողքս ու սկսեց ուշադիր գրքիս նայել։ միգուցե կարդում էր՝ չգիտեմ։ մի տեսակ անհարմար զգացի՝ հարցնել։ հաջորդ կանգառին նստեցին մեծ ուսապարկերով տղաներ։ մեկը ուսապարկին հենված քնել էր, ու ինձ անընդհատ թվում էր՝ հիմա գլխի վրա շուռ կգա։ մեծ ոլորանին վեր թռավ, երևի ինքն էլ քնի մեջ զգաց, որ հիմա կընկնի։ հասա ավտոբուսի վերջին կանգառ։ վճարեցի ու իջա էն մտքով, որ հաջորդով հետ կգնամ։ ցավոք տարածքը շատ ծանոթ էր ու ես էնտեղ անելու ոչինչ չունեի։ պարզվեց՝ հաջորդը գնալու էր նույն ավտոբուսը։ ու ես տեսա՝ «հիմարա էս աղջիկը» արտահայտություն վարորդի դեմքին, երբ նորից նստեցի ավտոբուս։ Տան ճանապարհին որոշեցի դաշտային ծաղիկներ գնել։ Հենց նրանցից, որ փոքր ժամանակ հավաքում էինք ու փնջեր պատրաստում։ Վաճառողը մի կերպ ելավ տեղից, դանդաղ մոտեցավ։ Հարցրի ծաղիկների գինը, իսկ նա պատասխանեց, որ դրանք էդքան էլ լավը չեն։ Հարցրի, թե չե՞ն վաճառում։ Ասաց, որ վաճառում են, բայց դրանք էդքան էլ լավը չեն, այ կակաչները լավն են, գիշերը փակվում են։ Ես կակաչներ չեմ ուզում, ես ուզում եմ դաշտային փշոտ ծաղիկներ։ Թողեցի ու քայլեցի տուն էն մտքով, որ նա միգուցե ուզում էր ինձ ավելի թանկ ծաղիկ վաճառել, կամ էլ իսկապես լավը չէին դաշտային ծաղիկները։
մի տեսակ ձախողվեց հիմարություն անելու պլանս։ բայց էդ էլ եմ համարում հիմարություն։ մի օր հիշելու ու ծիծաղելու պատմություն։ եթե դու պլանավորել ես ձախողվել, բայց ձախողել ես պլանդ, հիմա հաջողե՞լ ես, թե՞ ձախողվել։ Չգիտեմ։
հոգ տար քո մասին

հեյ,

արթնացել էի թե’ ֆիզիկապես, թե’ հոգեպես էնքան քամված, էնքան անէներգիա, որ չէի ուզում արթնանալ ընդհանրապես։ շաբաթը գերհագեցած էր աշխատանքային առումով, ու ես էլ նվիրվեցի մինչև վերջ։ ուրբաթ կեսօրին արդեն հասկանում էի, որ չեմ ձգում։ ու էսօր առավոտյան կանգնեցի դիլեմայի առաջ՝

թողնել ամեն ինչ, մնալ անկողնում, ֆիլմեր ու հոլովակներ նայել, լռել, լռության մեջ մնալ, հանգստանալ, թե վեր կենալ, պլանավորած գործերը անել, ինչքան էլ որ իսկապես չունեմ էներգիա։

խնդիրն էնա, որ երբ կան անելիքներ, երբ ես գիտեմ, որ սա միակ օրնա էդ ամենն անելու, միտքս չի հանգստանա, մինչև չվերջացնեմ էդ գործերը, ինձ մեղավոր կզգամ, եթե պառկեմ ու ինձ հանգստին տամ։

որոշեցի քչից սկսել։ շատ դանդաղ վայելել առավոտյան սուրճը (նույնիսկ նախաճաշելու հավես չկար), նայել երեկվա կիսատ թողած ֆիլմը, տեսնել օրն ուր կգնա։

հետո խոհանոցին անցա, մի քանի բան մաքրեցի, հավաքեցի, ընթացքում պոդկաստ լսեցի, շեղեցի մտքերս իմ հոգնածությունից, իմ էս անդուր վիճակից։ ու ամեն մի գործ անելիս մտածում էի, որ հենց դա վերջացնեմ, պառկելու եմ, հանգստանալու եմ։

չեղավ նման բան, հիմա մտածում եմ՝ քայլելու գնալ, բայց դեռ չգիտեմ՝ դա ա՞ ճիշտը՝ հանգստանալու համար, թե էլի շարունակում եմ հյուծել ինձ։ այ էդ ինքնամեղադրանքնա ստիպում քայլելու գնալ, չպառկել, ինչքան էլ, որ էդ պետքա օրգանիզմիս։ մի օր էլ դրան կհաղթեմ, մի օր էլ էնքան պատրաստ կլինեմ, որ պառկել ու ոչինչ չանելն էլ օրվա անելիքների ցանկում կլինի։ ու դրանից ես ինձ վատ չեմ զգա։

հոգ տար քո մասին

հեյ,

մի քանի օր առաջ մի հոլովակ էինք նայում, որտեղ փորձարկում էր՝ առանց հեռախոս ապրելու։ հիմնական իմաստը հեռախոսից ու դրա բազմաթիվ հավելվածներից կախվածությունը վերացնելնա։ էդ փորձից պարզվեց, որ էս ժամանակներում առանց հեռախոս ու հատկապես առանց սմարթֆոն ապրելը բավականին դժվարա, եթե ոչ անհնար։ մենք ոչ միայն հասանելի ենք լինում հեռախոսի շնորհիվ, այլ նաև վճարումներ ենք անում, անծանոթ վայրերով ճամփորդելիս օգտվում ենք քարտեզից, նոթեր ենք գրում հեռախոսի մեջ ու էսպես շարունակ։ հեռախոս ունենալը դարձելա կյանքի պարտադիր պայման։

ես էլ ունեմ կախվածություն հեռախոսից ու մի քանի հավելվածներից, ու զգում եմ, թե ինչպես եմ առանց մտածելու վերցնում հեռախոսս աչքերս բացելուն պես։ մի քանի ժամ վատնում եմ հեռախոսի մեջ, ոչինչ չեմ ստեղծում, ուղղակի սպառում եմ։ ու սա ինձ դուր չի գալիս։ եթե մի շրջան կար, որ դա ինձ իսկապես հարկավոր էր՝ անիմաստ մտքերը ցրելու, ուղեղս ուղղակի դատարկելու համար, հիմա պարզապես խանգարումա ինձ, թույլ չի տալիս էդ ժամանակն ավելի ստեղծարար օգտագործել, տասնյակ գրքեր կան, որ իրենց հերթին են սպասում, իսկ ես դեռ հեռախոսի մեջ եմ։

ու սկսեցի մտածել հեռախոսը իմ առօրյայից առնվազն մի ամսով հանելու մասին՝ հասկանալու համար, թե իրո՞ք էդքան բարդա առանց հեռախոս ապրելը։ վճարումներ կատարելու համար ստիպված կլինեմ մոտս պահել բանկային քարտս, կապի մեջ լինելու համար լափթոփս կօգտագործեմ։ նկարներ անելու համար ավելի հաճախ կվերցնեմ խցիկս։

արդեն գրեթե մեկ տարի է՝ չունեմ հեռախոսահամար ու չեմ ստանում հեռախոսազանգեր, մերոնք գրում են ինձ, իսկ զանգելու համար օգտագործում են մեսենջերների զանգային հնարավորությունները։ էդ նաև հնարավորա իմ լափթոփով, ուրեմն էստեղ էլ խնդիրներ չեմ ունենա։

դեռ հստակ չեմ որոշել, թե երբ կսկսեմ փորձարկումս։ բայց հետևելու եմ, թե ինչ նոր սովորություններ են առաջանում էդ շրջանում։ ուշադիր եմ լինելու, թե ինչ եմ վերցնում ձեռքս, երբ չկա հեռախոս։ քո հետ էլ կկիսվեմ փորձարկումովս, թե ինչ դժվարություններ են լինում, կամ ինչ հաջողություններ ունեմ։ ի վերջո՝ գալու ա մի օր, երբ բացարձակ անհնարա լինելու նման փորձարկումներ անելը, ես հիմա օգտվում եմ առիթից։

հոգ տար քո մասին

Հեյ,

Էսօր բանկից էլ փոստ ստացա քարտային տվյալները այլ անձանց չտրամադրելու մասին: Էլ փոստին կցված էր էս նկարը՝

տպավորությունա ստեղծվում, որ բոլոր սկամերները կամ կիբեր հանցագործները հուդիներով քուլ մարդիկ են: իրականությունը լրիվ հակառակնա:

ես ամեն օր առնչվում եմ սկամերների ու իրանց ստեղծած կայքերի հետ, ուղարկած հաղորդագրություններին: ու հաճախ հեռախոսազրույցներ եմ ունենում: իրենք բացարձակ չունեն էդ քուլ կերպարը:

ֆիլմերից մնացած խելացի հաքերների կերպարը անտաղանդ սկամերներին վերագրելը դուրս չի գալիս: Եթե համեմատելու լինենք, իրական հաքերները ռոբին հուդեր են՝ աշխարհում անհավասարությանը վերջ տալու ձգտումով, մինչդեռ սկամերները պարզապես մարդկանց հույզերի վրա ազդող, անտեղյակությունից օգտվող ու գումար կորզող մարդիկ են:

ինչևէ՝ հեռու մնացեք երկուսից էլ :Դ ու երբեք մի փոխանցեք ձեր գաղտնաբառը երկրորդ անձի: Ոչ մի բանկ երբեք ձեզնից չի հարցնի ձեր քարտի կոդը, ոչ մի բանկ ձեզնից չի խնդրի անցնել հղումով ու փոխել ձեր գաղտնաբառը: Եթե նկատել եք, բանկը ձեզ ուղղորդում է միայն՝ մտեք ձեր հաշիվ, գնացեք կարգավորումներ բաժինը…. երբեք ու երբեք մի սեղմեք անծանոթ էլ փոստից եկած հղումի վրա:

Հոգ տարեք ձեր ապահովության մասին

Հոգ տար քո մասին

հեյ,

չգիտեմ որտեղից, բայց հավանաբար փոքրիկ իշխանից սովորել եմ, որ զրուցելը, մտքերն արտահայտելը եղել է ու կա լավագույն բանը, որ կարող էր լինել մարդ արարածի հետ։ հենց դրա համար ենք մենք մարդ, որ կարող ենք խոսել, դրանով ենք տարբերվում մյուս կենդանի արարածներից։ ու շատ վատ զգացի, երբ հասկացա, որ ինչքան էլ կարևորում եմ զրուցելը, մեկա փախնում եմ դրանից, մեկա՝ ամենակարևոր պահին փակվում եմ իմ մեջ ու չեմ խոսում։

ու երեկ, երբ էնքան փակ էի, երբ էնքան էի ուզում ուղղակի լուռ մի բան նայել ու գնալ քնել, ինձ գրեց Գոհարը ու մենք հանդիպեցինք փաբերից մեկում։ ու էդ զրուցելը՝ իրենց՝ Վրաստան գնալու փորձից, հայ-վրացական, հայ-ադրբեջանական հարաբերություններից, ոչ թե կառավարությունների, այլ հասարակ մարդկանց վերաբերմունքից, մեր հին ու անդարդ օրերից, մեր ձախողումներից, փաբում եղած ծեծ ու ջարդից, ինձ չթողեցին էլի մի ավելորդ անգամ մտնել իմ ստեղծած կաղապարի մեջ ու մնալ էդ մութ ոչ մի բան չտվող տարածքում։

էստեղ ուզում եմ անպայման թողնել Գոհարենց պատրաստած նոր հոլովակը, որտեղ վրացիները խոսում են հայերի մասին, հայ-վրացական հարաբերությունների մասին։

էսքանը, ուզում էի ասել՝ ունեցեք մարդիկ, որ ձեզ կհանեն ձեր լռող կաղապարից, խոսեք, զրուցեք, դա միայն հաճելիա։

հեյ,

մի քանի օր առաջ խոսել եմ բոլորին դուր չգալու մասին։ էսօր էլի մտածում էի մեր մեջ արմատացած էդ հատկության մասին ու հիմա ուզում եմ կիսվել ձեր հետ իմ մտքերով։

ինչքան անիմաստ ու լարվածա դառնում օրը ու ընդհանրապես կյանքը, երբ մտածում ես, որ այ էս բանն արեցի, հիմա սա կմտածի էսպես, էս բանը մոռացա անել ու էս մեկին դա դուր չի գա և այլն։

սա հատուկ ա էն մարդկանց, որոնք կոչվում են people pleaser (բոլորին գոհացնող)։ նրանք կարող են չափից շատ աշխատել մենակ նրա համար, որ իրեն գովեն աշխատավայրում, կարող են մարդկանց հետ չհամաձայնել, բայց լռել էդ մասին, կարող են վիրավորված լինել, բայց չասել էդ մասին, միայն թե չկորցնեն էդ հարաբերությունները, միտված են նմանակել ուրիշներին, չգիտեն «ոչ» ասել։

հոգեբանությունը սա բացատրումա ցածր ինքնագնահատականով։ մարդն իրեն կարևոր է զգում միայն ուրիշներին օգնելիս, այլապես համոզված է, որ ինքը արժեք չունի հասարակության մեջ։ այլ պատճառ կարող է լինել կոնֆլիկտներից ոչ միայն խուսափելը, այլ նաև վախենալը։ շատ մեծ նշանակություն ունի մշակույթը, որտեղ ձևավորվել է անձը։ երբ մանկուց լսում ենք՝ մի հակադարձիր ոչ մեկին, նախ օգնիր կողքինիդ, ապա՝ մտածիր քո մասին, ձևավորվում ենք որպես բոլորին գոհացնող ու իր մասին չմտածող անձ։ այստեղ մեծ դեր ունի նաև մշակույթում տիրող սեքսիզմը, երբ, օրինակ կանանցից ակնկալվում է միշտ հոգատար ու ուշադիր լինել տղամարդկանց նկատմամբ։ շատերի համար նույնիսկ դեպրեսիվ է ուրիշներին ինչ-որ չափով նեղացնելը կամ «ոչ» ասելը։

ինչքան էլ, որ գիտեմ, որ սա հոգեբանական լուրջ խնդիր է ու թերապիաներ են հարկավոր հաղթահարելու համար, էսօր մի բան անցավ մտքովս, որ ուզում եմ քեզ էլ պատմել, միգուցե դու էլ էդ ստրատեգիան ընտրես քո համար։

ինչքա՞ն անկեղծ ենք մենք ինքներս մեզ հետ։ ինքներս մեր մասին գիտենք ամեն ինչ։ մեզ տեսել ենք ամենավատ ու ամենալավ վիճակներում։ կամ էն մարդիկ, ում իսկապես հավատում ենք ու վստահում, ում պատմում ենք մեր ամենաթաքուն հույզերը։ նրանք էլ գիտեն մեր ամենավատ որակների մասին։ բայց մենք էլի շարունակում ենք սիրել մեզ, էդ կողքի մարդիկ շարունակում են մեզ հետ մնալ, տանել մեր չփայլող տեսակը։ այսքանից հետո կա՞ ինչ-որ մեկը, որին դուր չգալը կարող է անհանգստացնել մեզ։ ամենաթանկ մարդկանց մոտ, քո սեփական եսի մոտ դու կատարյալ չես, ու դա չի փոխում ոչինչ։ ի՞նչ կարիք կա էլ փորձել դուր գալ բոլորին։

հոգ տար քո մասին

հեյ,

չգիտեմ մարվելի կինոներն են պատճառը, թե արմքոմեդիի մոտակա ստենդափը, բայց էս վերջերս շատ եմ մտածում մուլտիտիեզերքների մասին։ ինչ խոսք, շատ հանգիստ կլինեմ՝ իմանալով, որ ինչ-որ այլ իրականությունում ես ոչ մի գրամ overthink (խնդրում եմ էս բառի հայերենը ասեք) չանող, ամեն ինչ շատ թեթև տանող ու ամեն ծուռ գնացած պահից պանիկող անձ չեմ։

ու էսօր մտքովս անցավ, որ հենց մեր միակ պստլո մոլորակում էլ կան մուլտիտիեզերքներ։ ինչ-որ մեկը քննարկումա հոգեբանական ու ֆիզիկական տրավմաներ, մինչդեռ մեկը քննարկումա հարևանի տան մաքրությունը, մեկի ամենօրյա խնդիրը աշխարհին կարևոր մասնիկ թողնելնա, մյուսինը՝ իմանալ սրա աշխատավարձի չափը, մեկի գլխավոր նպատակը խաղաղություննա, մեկինը՝ պատերազմով նոր հողեր գրավելը։

ի վերջո սրանք էլ փոքր տիեզերքիկներ են, աշխարհներ են, որ էնքան տարբեր են։ մյուս կողմից դու էլ ես տարբեր։ դու էլ ունես քո տարբերակները էդ տարբեր աշխարհներում։ մեկի հետ կարող ես ժամերով զրուցել աշխարհաքաղաքական խնդիրներից, մեկի հետ խոսելու ոչինչ չկա ու դու թվում ես շատ փակ ու տափակ անձնավորություն։ մեկի հետ ջրիկի մեկն ես, մյուսի հետ խոսում ես ամենալուրջ բառարանային բառերով։

խնդրեմ՝ էս էլ ձեզ մուլտիտիեզերք մեր էս տիեզերքում չնկատվող, իրենից ոչինչ չներկայացնող, հավանաբար չլսված մոլորակում։

մնումա՝ հասկանալ, թե էդ քո տեսակներից որնա քեզ ամենահարազատը, որտեղ ես քեզ իրական զգում ու ավելի շատ մնալ էդ տեսակի հետ, էն միջավայրում, որը քեզ ստիպումա ու օգնումա դառնալ էդ տեսակը։ մնումա էս փոխող, պահանջող, ահռելի սպասելիքներով հասարակությունում լինել քեզ հավատարիմ ու պահպանել քո՝ քո սիրած տեսակը։

հոգ տար քո մասին

Հեյ,

Քիչ առաջ մի մանկական խաղի գովազդ եկավ էկրանիս: Որոշեցի նայել՝ տեսնեմ էդ ինչ խաղեր են խաղում փոքրերը: Նկարագրում եմ խաղը՝

Աղջիկը գնումա տուն, տեսնումա իր ընկերոջը ուրիշ աղջկա հետ: Ու որոշումա վրեժ լուծել: Հաջորդ պահին մտնումա ինչ-որ սրահ, որտեղ խաղացողը պետք է նրա մազերը հարդարի, հեռացնի ոտքերի անցանկալի մազերը, նիհարեցնի աղջկան, շպար անի, որ աղջիկը ավելի գեղեցկանա ու, դե հետևաբար ընկերը փոշմանի, որ դավաճանելա իրան: WTF!!!!

Խնդրում եմ՝ եկեք հաշվենք քանի բացասական կետ կա էս խաղում ու գուշակենք՝ ինչով են մտածում խաղը ստեղծողները:

Նախ՝ տղա երեխաների մոտ սերմանվումա էն գաղափարը, որ, օկա դավաճանելը, եթե ընկերուհիդ թոփ մոդելի տեսք չունի, նրանք ենթագիտակցորեն հասկանում են, որ էդա պատճառը: Երկրորդ՝ աղջիկները անառողջ նիհարելուն, իրենց տանջելուն են տրվում, մտածում, եթե ուզում են սիրված լինել, պետք է համապատասխանեն ընդունված հիմար ստանդարտներին. նիհար, երկար մազերով, առանց մի հատիկ մազի մարմին ունենալ…

Խաղի մեջ ձախողման նկարագրություն կար, երբ աղջկա մազերը կարճ ես կտրում, նա սկսումա լացել: Զարմանալի չի, որ մեր մշակույթում կարճ մազերը քննադատվում են, ինչքան էլ, որ սիրուն են, թեթև են, հաճելի են:

Խնդրում եմ, մի թողեք երեխաներին խաղալ այնպիսի խաղեր, որ կազդի գեղեցկության, ինքնագնահատականի մասին իրենց պատկերացումների մասին: Մի սովորեցրեք, որ սիրված լինելու համար պետք է անթերի լինել՝ ըստ որոշ կանոնների: Էդ անտեր խաղի մեջ աղջիկը չգնաց աշխատելու, չգնաց կրթվելու, չգնաց զարգանալու, ճամփորդելու:

Ոչ մի տիպի չհասկացա՝ ինչով են մտածել խաղը ստեղծողները: Հեռու պահեք երեխաներին նման անիմաստ խաղերից:

հոգ տարեք ձեր երեխաների ինքնագնահատականի մասին

Հոգ տար քո մասին

հեյ,

երեկ իմ համար երեկոյան, ձեր համար ուշ գիշերին որոշեցի քնելուց առաջ հեքիաթներ կարդալ, որ իբր ավելի լավ քնեմ։ ընտրեցի մանկությանս հեքիաթների գիրքը։ դրանք կարդացել եմ անհաշվելի անգամներ, բայց իրականում էնքան հետաքրքիր էին, որ Թումանյանի թարգմանություններից գրեթե բոլորը կարդացի։ ու հասկացա մի բան՝ շատ դժվարա էս տարիքում զարմանալ հեքիաթներից ու տողատակերը չտեսնել։

օրինակ՝ «Մարդակերի աղջիկն ու Խորհրդավոր վարպետը» հեքիաթի վերջում երկու եղբայրներ ամուսնացնում են իրենց երեխաներին։ սա իտալական հեքիաթ է։ երևի էդ ժամանակներում ազգակցական ամուսնությունները նորմալ էր, մանավանդ, երբ թագավոր ես։

կամ՝ «Աստղերից իջած կինը» հեքիաթում մայրը որդուն խորհուրդ է տալիս միս չուտել, իսկ աստղերից իջած կինը լրիվ վեգան էր։ հեքիաթը հնդկական է։ ու սա զարմանալի չէ, հնդկական մշակույթում բուսակերությունը նախանձելի տարածում ունի։ իսկ թե ունի՞ դա ազդեցություն իմ կողմնորոշման վրա, մանկությունից տպավորվե՞լ եմ էդ հեքիաթից, ենթագիտակցությանս ինչ-որ կետում մնացելա՞, որ միսը էդքան էլ օգտակար չի, չգիտեմ։

նաև «Կախարդի Քսակը» հեքիաթում աղջիկը օգնումա ձիուն, այծին, ջրաղացին, չնայած, որ շտապում էր ու կախարդը ամեն պահ կարող էր գտնել նրան ու քար դարձնել։ էդտեղի՞ց ա ազդեցությունը, որ չեմ սովորել «չէ, կներես» ասել։

«Որոտ թագավորը» ծերից ծեր սարկազմ էր։ հիշում եմ՝ ոնց էի եղբորս համար էս հեքիաթը դերերով կարդում։ էդ օրվանիցա՞ սարկազմը կյանքիս կարևոր մաս դարձել։

«Գեղեցկուհի Վասիլիսան» էլ երևի սովորացրելա անշունչ առարկների հետ խոսել ու մի տեսակ պատասխան ակնկալել։ ափսոս տիկնիկները միայն հեքիաթներում են խոսել կարողանում։

ու վերջապես՝ «Անգին քարը» սովորեցրելա, որ արդարությունն ու խիղճը կարևոր արժեքներ են, որ պետք չի կորցնել ոչ մի դեպքում։

տենց բաներ։ ես գնամ շարունակեմ կարդալը, իսկ դու

հոգ տար քո մասին

հեյ,

մենք ամեն օր կանգնում ենք տարբեր ընտրությունների առջև. ինչ հագնել, երբ արթնանալ, ինչ պատրաստել, ինչ սննդակարգ ունենալ, ինչի վրա ծախսել գումարը, գրել հայատա՞ռ, թե՞ լատինատառ ու ընդհանրապես գրե՞լ։ մենք ընտրում ենք մարդկանց, որ կառավարեն մեր երկիրը, իսկ նրանք ընտրում են՝ ինչպես կառավարել, որ օրենքներն ընդունել, ինչ հարկեր սահմանել։ ընտրում ենք սու՞րճ, թե՞ թեյ, կաթո՞վ, թե՞ առանց։ ու ինձ հետաքրքեց՝ ի վերջո ինչպե՞ս ենք ընտրում, մե՞նք ենք մեր ընտրությունների պատասխանատուն, մե՞նք ենք իսկապես ընտրում, թե՞ արհեստական գործոններ կան, որ իսկապես ազդում են մեր ընտրության վրա առանց մեր գիտակցելու։ և վերջապես՝ ո՞ր ընտրություններն են ճիշտ ու կյանքում գալի՞ս է մի օր, որ հասնակում ենք՝ արել ենք ճիշտ կամ սխալ ընտրություն։

ուղեղի՝ որոշում կայացնելու իրական մեխանիզմները, դրանց ամբողջական աշխատանքը դեռ անհայտ են, բայց մի բան հաստատ է՝ որոշում ընդունելու համար պատասխանատու են prefrontal cortex-ն ու hippocampus-ը։ տերմինների հայերեն համարժեքները գտնել չկարողացա, բայց գտա, որ առաջինը ներկայիս, գործող հիշողությունն է, իսկ երկրորդը՝ երկարաժամկետ հիշողությունը։ ես հասկանում եմ էսպես՝ էն ամբողջ ինֆորմացիան, որ կա ակտիվ ու երկարաժամկետ հիշողություններում համագործակցում են ու քեզ հասկացնում՝ սուրճ ես ուզում, թե թեյ։

սա շատ պարզ բացատրություն կլիներ, ու շատ ավելի հեշտ կլիներ, եթե մեր ընտրությունները արհեստական գործոնների ազդեցության տակ չլինեին։ եթե իսկապես ուղեղը գիտի՝ ինչպես որոշել, ինչի՞ ենք մենք հաճախ հայտնվում իրավիճակներում, որտեղ չենք կարողանում ընտրություն կատարել։ ինչի՞ ենք ասում՝ չգիտեմ։

առաջին պատճառներից մեկը, թե ինչու չենք կարողանում ընտրություն կատարել, կատարելության հասնելու ձգտումնա, կամ պերֆեկցիոնիստ լինելը։ Արիստոտելը հայտնի թեզ ուներ, որ եթե հավասար սոված ու ծարավ մարդու առաջ դնենք սնունդ ու խմելիք, նա կմեռնի, քանի որ չի կարողանա ընտրել՝ խմել, թե ուտել։ էն մի փոքր սխալը, որ կարող է հետևել մեր ընտրությանը, մեզ հետա պահում էդ վերջնական որոշումը կայացնելուց։ ես էսօր միգուցե տնից դուրս չգայի, ուզածս գուլպան ընտրել չկարողանալու պատճառով։ ու ես մինչև հիմա չգիտեմ էլ՝ ճի՞շտ գուլպա եմ ընտրել, թե՞՝ չէ։ ինչևէ, դեռ չեմ փոշմանել, ուրեմն էդքան էլ վատ ընտրություն չէր։

հաջորդ խոչնդոտը ընտրություն կատարելու վախնա սխալվելուց։ փոքր ժամանակ մեր սխալները ուղղում են կարմիր գրիչով, մեզ պատժում են ուշ տուն գնալու կամ կեխտոտ շորերով տուն գնալու համար, մեզ զգուշացնում են կամ սպառնում են մյուս անգամ չկրկնելու համար։ ու ինչքան ապրում ենք, էնքան շատանում են մեր սխալները, ինչքան շատանում են մեր սխալները, մենք էնքան դանդաղ ենք որոշում կայացնում՝ վախենալով սխալներից։

ամենավատ պատճառներից մեկը ինչ-որ մեկին դուր գալն է։ «ես իրականում պաստա եմ ուզում ուտել, բայց եթե ես հիմա ընտրեմ աղցան նա կմտածի, որ ես առողջ եմ սնվում, դե սա մեր առաջին հանդիպումնա, բայց եթե աղցան կերա, սոված կմնամ»։ կա՞ աղջիկ, որ առաջին հանդիպմանը էս մտքերի մեջա եղել։ կամ էլ՝ «մերոնք չեն սիրում, որ ես էսպես եմ հագնվում, հաստատ դուր չի գա, բայց ես սիրում եմ էս շորս ու ուզում եմ էս հագնեմ, հիմա ի՞նչ անեմ»։ ծանո՞թ մտքեր են։ իրականում ինչքան քեզ չհետաքրքրի դիմացինի կարծիքը, ինչքան թքած ուենանք, թե ում ենք դուր գալիս, ում՝ չէ, էնքան հեշտ կլինի ընտրություն կատարելը ու ընդհանրապես կյանքը։

վստահության պակասը ևս կարող է խանգարել քեզ ընտրություն կատարել։ ես չգիտեմ՝ որ սրճարան գնալ, իրականում մեկը գիտեմ, բայց վստահ չեմ, թե ընկերներիս դա դուր կգա, ես գցում եմ պատասխանատվությունը իմ վրայից ու թույլ եմ տալիս, որ իրենք ընտրեն։ ես չգիտեմ՝ թե էդ ֆիլմը դուր կգա ընկերոջս, թույլ եմ տալիս, որ ինքը ֆիլմ ընտրի։ ես չեմ խոսում ոչ իմ ցանկության մասին, ոչ էլ անում եմ ընտրություն։ սա կհանգեցնի մի պահի, որ դու հետ կվարժեցնես ուղեղիդ ու նա էլ չի կարողանա ընտրություն կատարել։ դու ստիպված կլինես մի օր մեկից հարցնել՝ ինչ ուտեմ կամ ինչ հագնեմ, երբ արթնանամ կամ ուր գնամ։ ուրեմն՝ մի գցիր պատասխանատվությունը քո վրայից ու արա քո ընտրությունը, երբ քեզ իրոք հարկավոր է։

ի վերջո ընտրությունը ինչքան էլ բարդ, էնքան էլ հաճելի իրողություն է։ պետք է կարողանանք գնահատել, որ ունենք ընտրության հնարավորություն։ ունենք դեմոկրատ կյանք, որտեղ մենք ենք ղեկավարն ու սպառողը։

դու կարող էիր չկարդալ էս բլոգը մինչև վերջ, բայց եթե կարդացիր, շնորհակալ եմ էդ ընտրությանդ համար։

հոգ տար քո մասին