միացնել սարկազմն ու ասել՝ իսկ ես արդեն մտածում էի, որ Հայաստաննա դանդաղ, բայց վստահ դառնում «խոպան» գնալու երկիր։

մեկ էլ՝ հը՞։ ես հասկանում եմ, որ love is մաստակներից հայտնի կաղապարն են վերցրել, բայց դե չգիտեմ…մի տեսակ ոնց որ…եսիմ, չգիտեմ, դուք ասեք։

հեյ

մի տեղ կարդացի, որ զարթուցիչ լարող մարդիկ լռելյայն լավատեսներ են ու մտածեցի՝ ինչքան ավելի լավատես ու ուժեղ կամք ունեցողներ են քնելուց առաջ նախաճաշի համար վարսակի փաթիլներ թրջողները (overnight oatmeal).

հոգ տար քո մասին

հեյ,

էլոն մասկը որոշեց գնել թվիթերը ու շատերը պանիկայի խուճապի մեջ են, շատերն էլ տեղափոխվում են մաստոդոն՝ տանել չկարողանալով փոփոխությունները։ երբ ինստագրամն ու ֆեյսբուքը ռուս-ուկրաինական պատերազմի հետևանքով արգելափակվեցին կամ հեռացան ռուսաստանից, էն օգտատերերը, որոնց միակ հույսը սոց կայքերի հետևորդներն են, գովազդները, սկսեցին շատ արագ տելեգրամ ալիքներ ստեղծել։ էդ ալիքները հիմա մեծամասամբ դատարկ ու անտեր են մնացել։ մի քանի օր առաջ էլ ինստագրամում ուղղակի ջնջվում էին մարդկանց հաշիվները, որի մասին ինստագրամը թվիթ արեց՝

եթե հիշենք Հարարիին, սրանք բոլորը պատմություններ են, ու բոլոր պատմություններն էլ մի օր ավարտվում են։

հոգ տար քո մասին

հեյ,

վիկի հանրագիտարանում «անձ» հասկացությունը սահմանվում է որպես՝ սոցիալականացված անհատ՝ անկրկնելի բնածին և ձեռքբերովի որակների ամբողջություն։ եթե փորձենք էս սահմանումը բացել՝ անձի, մարդու որակները կախված են թե նրա գեներից, թե դաստիարակությունից, թե ինքնակրթությունից, շրջապատից ու տենց… ու էս սահմանման մեջ շատ կարևոր դեր ունի նաև «սոցիալականացված» արտահայտությունը։ իբր պետք է այլոց հետ շփվել, սոցիումի մաս կազմել լիարժեք անձ համարվելու նպատակով։

սոցիումը՝ հասարակությունը, հազարավոր պահանջներա դնում մարդու առաջ՝ իր մի մասը դառնալու թույլտվություն տալու համար։ պահանջների մեծ մասը ինչքան էլ արդարացված են, մի մասը լրիվ անընդունելի են ու անիմաստ։ գլոբալ առումով հասարակության անդամ կարող են համարվել բոլորը, բայց շատ դժվարա հենց լոկալ առումով սոցիումի մասը լինել։ հասարակությունը սիրումա գրկաբաց ընդունել իր նմաններին, իր կարողություններն ունեցողներին, իր մտածելակերպն ու աշխարահայացքը կիսողներին։

իսկ ի՞նչ դեր ունեն տարբերվողներն ու այլախոհները։ նրանք դառնում են հասարակության քննարկման առարկա։ քննարկվում են էդ անհատների թե արտաքինը, ոճը և թե մտքերը, ընտրությունները։ ու էն տեսակները, որ չեն սիրում լսել էդ կարծիքներն ու քննադատությունները, ինչքան էլ չուզեն՝ էդ հասարակության անդամ չեն զգում իրենց, գտնում են իրենց նման քննադատվածներին ու ստեղծում են պղպջակ՝ էդպես էլ պատնեշ ստեղծելով հասարակության երկու տարրերի միջև։

երբ շատ փոքր էի ու նայիվ, նոր գիտեի, որ աշխարհում կան հարուստներ ու աղքատներ, անընդհատ մտածում էի՝ ինչի չեն մարդիկ աշխարհի ամբողջ հարստությունը գումարում իրար ու հավասար բաժանում բոլորի մեջ, կամ ինչի չեն հարուստները աղքատների հետ շփվում, սովորեցնում՝ ինչպես հարստանալ, ինչքան աշխատել։ դե սխալ կլինի, որ հիմա ասեմ, թե հոգու խորքում հասկացել եմ՝ ինչիա էդ անհնար։

եթե էս նույնը պրոյեկտենք հասարակության ոչ թե ֆինանսական, այլ մտածելակերպային «խավերի» խնդրի վրա, կթվա, որ մի խումբը մյուսին պետք է պարտադրի սեփական կարծիքն ու պետք է բոլորը սկսեն միանման մտածել։ դե սրանից անհետաքրքիր սցենար չէր կարելի պատկերացնել։ պատահելա՞, որ լվացքի մեքենայում սպիտակ շորերի հետ մի գունավոր գուլպա թողնեք։ ինչա՞ անում էդ գունավոր գուլպան սպիտակներին։

ուրեմն հասարակության բոլոր խմբերից պահանջվում ա միայն մի բան՝ հանդուրժող լինել։ ինչքան էլ չկարողանաս ընդունել դիմացինի աչքերի, մազերի, հագուստի գույնը, ընտրությունը, կողմնորոշումը, մի դարձրու անձին քննարկաման առարկա։ հասարակությունից, սոցիումի ցանկացած խմբից ակնկալվում ա միայն ազատություն տալ դիմացինին, նրա կենսակերպին ու ամեն քայլին չանվանել ուրիշ՝ վատ իմաստով։

արդար չի լինի հարուստների համար, թե իրենց ողջ գումարը խլենք ու բաժանենք բոլորին։ մարդիկ աշխատել են։ նույն կերպ էլ արդար չի մարդուց պահանջել՝ հետ կանգնել իր գաղափարներից. մարդը ինքնակրթվել, փորձել, տեսել, համեմատել ա ու նոր հասել էդ գաղափարին։

եթե հետ գնանք «անձ»-ի սահմանմանը, կտեսնենք ամենակարևոր բառը՝ անկրկնելի։

հոգ տար քո մասին

մի քանի օրա արդեն, որ մարմնիս ջերմաստիճանն ու դոլարի կուրսը իրար հակադարձ են. ավելի պարզ՝ ջերմությունս լավ բարձրա ու ավելի շատ ժամանակ եմ անցկացնում սոց ցանցերում, նայում եմ՝ ինչա կատարվում դրսում, երբ ես ներսում նույնիսկ մրսում եմ:

ու էս ուսումնասիրություններս ցույց տվեցին, կամ ավելի ճիշտ՝ ապացուցեցին, թե ինչքան քիչ ենք, ինչքան փոքր ենք: օրվա մեջ կա քննարկվող միայն մի թեմա, կա միայն մի նոր ներկայացում, կա միայն մի նոր շնորհանդես: ու բոլորը պարտադիր, ժամանակից կամ քաղաքի առօրյայից հետ չմնալու համար գնում են էդ միջոցառմանը՝ օրվա միակ միջոցառմանը ու դե նկարներ, կարճ հոլովակներ հրապարակում:

էդ՝ միջազգային ստանդարտներով միջին վիճակագրական իրադարձությունն էլ որակում են հրաշալի, փառահեղ, կատարյալ ու այլ հոմանշային շարքերով, դե որովհետև իրենց ընկերը, գործընկերը, խաղընկերը, հարևանը կամ բարեկամը ներառված են, չեն կարա միանգամից ասեն՝ անկապ բան էր, մի նայեք:

ես էլ չար ու նախանձ եմ դուրս գալիս, երբ ասում եմ, որ էդ ֆիլմը արտասհմանյան էսինչ ֆիլմի վատ կրկնօրինակնա, էդ «շուկաները» գերագնահատված ապրանքների հավաքածուա, որ էդ ծուռ հայելին իրականում էդքան չարժի:

հա, ասածս իրականում էն պիտի լիներ, որ շատ քիչ ենք ու փոքր, ու ցանկացած միիիիիի քիչ տարբերվող բան միանգամից շատա բարձրա գնահատվում ու իջացնում ա նշաձողը:

գիտեմ, վատն եմ: ուղղակի էդա էս պահին իրականությունը՝ վազենք, ամեն ինչ հասցնենք տեսնել… չէ, չտեսնել՝ նկարել ու հրապարակել:

հոգ տար քո մասին

հեյ

էսօր օրս սկսելա մի հրաշալի լուրով, որը ինձ էնքանա հպարտացրել, ոնց որ արդեն աշխարհը գրավել ենք (հեռու տնից-տեղից)։ բանն այն է, որ էս տարվա եվրատեսիլի մեր պատվիրակը՝ Ռոզա Լինը, մէ հրաշալի կատարումա ունեցել Ջեյմս Քորդընի The late late show-ին (ուշ ուշ շոու)։

ու հրաշալին էն խոսքը չի է, շատ սիրուն էր ազգային երաժշտական գործիքների հետ միքսը, գորգերը, ձայնասկավառակը, մէ խոսքով, յեյ! հոլովակը՝ այստեղ։

հոգ տար քո մասին

հեյ,

ուզում եմ միքիչ խոսել իմ ուսանողական փորձի մասին ու համեմատականներ տանել։ ես սովորել եմ Բրյուսովի պետական համալսարանում։ ավագ քույր-եղբայրներիս օրինակից ելնելով պատկերացրել էի, որ համալսարանում քեզանից չի պահանջվում ամեն օր դաս անել, դե գնում ես դասի, լսում, գրում ես լեկցիաներ ու քննություններից առաջ կարդում ես դրանք, որպեսզի կարողանաս պատասխանել հարցերին։ հետո սկսեցին անակնկալները։

հենց առաջին օրը, երբ գնացի տուն ու ասեցի, որ ես տնային առաջադրանքներ ունեմ, մեր տան երկու մյուս ուսանողները զարմացան։ ուսանողը տնային առաջադրանք ունի։ հո դպրոցական չես։

բրյուսովում կարևորում էին ուսանողի ամենօրյա աշխատանքը, ամեն օր ունեիր առաջադրանքներ օրվա երեք առարկաների համար։ ես տնային առաջադրանք ունեցել եմ նույնիսկ ֆիզկուլտուրա առարկայից, քանի որ հատուկ խմբում էի ու էնտեղ ավելի շատ քննարկում էինք առողջ ապրելակերպը, սթրեսից զերծ մնալու ձևեր, օրվա մեջ հանգստի կազմակերպման ձևեր։ հատուկ խմբի յուրաքանչյուր ուսանող պիտի ուսումնասիրեր էն «հիվանդությունը», որի պատճառով հատուկ խմբում էր հայտնվել՝ կարճատեսություն, սկոլիոզ, ողնաշարի անոմալիաներ ու տենց…

հայոց լեզվի ժամին խոսում էինք ոչ միայն քերականությունից. էսօրվա նման հիշում եմ՝ ոնց էինք թռուցիկներ պատրաստել սովորում։ գրական թարգմանության ժամին ընտրում էինք ժամանակակից բանաստեղծների մեր սիրած գործերը ու թարգմանում դրանք։ ու էս միգուցե մանր թվացող աշխատանքները, որ էն ժամանակ ես համարում էի անկարևոր (ինչիս ա պետք բուկլետ սարքել իմանալը), հիմա հասկանում եմ, որ ստեղծագործ միտք են ձևավորել։

ու ես մինչև վերջ էլ չսիրեցի էն առարկաները, որտեղ ես լեկցիա պիտի լսեի, որտեղ ես պետք է 90 րոպե գրեի դասախոսի ասածը ու քննությանը պատասխանեի էդ հարցերը։ դրանք լեզվաբանություն, հնչյունաբանություն առարկաններն էին, որ կախած դասախոսից՝ կարող էին թե շատ ձանձրալի անցնել, թե լարված քննարկումներով։

ոչ մի կերպ չեմ հասկանում դասախոսություն գրելու իմաստը, քանի որ էդ պահին հազար ու մի հարց էր առաջանում, իսկ հարցեր լսելը ոչ բոլոր դասախոսներին էր հարմար։ պետք էր հասցնել էդ 90 րոպեում ուսանողին հասցնել օրվա համար նախատեսված նյութը։ էլ չասեմ, որ էդ էջերով գրված նյութը անգիր պիտի անեիր նորմալ գնահատական ստանալու համար։ երևի բախտս բերեց, որ իմ համալսարանում նման առարկաները կիսամյակում մեկ-երկու հատ էին։

հիմա մեկ-մեկ լսում եմ դասախոսություններ, էն, ինչ ինձ իսկապես հետաքրքրումա, ու լսելու ընթացքում մտածում եմ՝ տեսնես էդտեղ նստած ուսանողներին իսկապես հետաքրքիրա դասը, թե մեր նման բացակա չստանալու համար են էնտեղ։ հուսամ՝ հետաքրքիր ա ու ժամերը չեն հաշվում։

հոգ տար քո մասին

հեյ,

ես էս վերջերս վերածվել եմ անընդհատ բողոքող ու քննադատող տեսակի։ էսօր եկել եմ լավ բան ասեմ։ հանրային հեռուստատեսությունը ահագին հաճելի ա դարձել։ թե ժամանցային, թե կրթադաստիարակչական հետաքրքիր հաղորդումներ կան։ վերջապես հասկացել են, որ հանրային հեռուստաալիք են։ չկան անիմաստ սերիալներ, կան ավելի շատ ճանապարհորդական, աշխարհի մասին պատմող հաղորդումներ, խոսում են էն թեմաներից, որ երկար ժամանակ «տաբու» են եղել էս հասարակության համար, հորդորում են առողջ ապրելակերպ, կարևորում են սպորտը, որակյալ երաժշտական հաղորդումներ կան, մի խոսքով ուշքի են եկել։

համացանցի հետ պայքարում հեռուստատեսության խնդիրները շատացել են, շատ ավելի շատա պետք աշխատել, որպեսզի ժամանակի ընթացքում նեթֆլիքսը, յութուբը, խնձոր թիվին ու նմանատիպ այլ հարթակներ հեռուստատեսությունը չհանեն մարդկանց առօրյայից։

ես էդ առումով պահպանողական մարդ եմ, սիրում եմ դիտել հեռուստատեսային հաղորդումներ, սիրում եմ լսել ռադիո ու չեմ ուզում, որ թղթով նամակ գրելու ու փոստով ուղարկելու նման դրանք էլ դառնան պատմություն։ հիմա գիտեմ, որ ժամանակակից արտահայատությունա՝ «մենք հեռուստացույց չենք նայում»-ը, բայց իսկապես, քո ժամանակին արժանի հաղորդումներ են ստեղծվում ու մարդկանց աշխատանքը գնահատել է պետք։

հոգ տար քո մասին

հեյ

եթե բոլորի բոլոր երազանքները ճիշտ ժամանակին իրականանային, աշխարհում քաոս կտիրեր: նայած կլինեք ամենակարող բրյուսը: ուրեմն ամենքս մեր ժամանակն ունենք: ամենքիս երազանքը իր աստղի ընկնելունա սպասում: քիչ առաջ իմ աստղերից մեկը ընկավ:

հոգ տար քո մասին

հեյ,

քո հետ պատահելա՞, որ գիրք կամ ինչ-որ հոդված կարդալիս զգաս, որ վերջին մի քանի տողը իրականում չես էլ հասկացել, աչքերդ սահել են տողերի վրայով, իսկ միտքդ եսիմ ուրա։ սա բոլորիս հետա պատահել, երբ միտքը խառը մտքերով ա զբաղված ու նրան քաշել, գրքի մոտ բերելը բարդա ստացվել։ անհանգստանալ ու դրան ուշադրություն դարձնելա պետք էն ժամանակ, երբ էդ էնքան հաճախա լինում, որ գիրք կարդալը արդեն ոչ թե հաճույքա, այլ տանջանք քո ու ուղղեղիդ համար։ իսկ ինչնա՞ պատճառը, որ մենք էլ չենք կարողանում կենտրոնանալ մեր ցանկացած գործողության վրա։

վերջերս ամենահայտնի սոց կայքերից մեկը ուսումնասիրությունա իրականացրել, որի ժամանակ պարզվելա, որ սոց կայքում ամենաշատ ժամանակ անցկացրած մարդիկ թերթում, անցնում են երկար տեքստերը ու կարդում կարճ ստատուսներ կարգավիճակներ, նայում մի քանի վայրկյանանոց հոլովակներ։ սրանից ելնելով էլ մարդկանց էս ցանկություններին են հարմարեցվում սոց կայքերը։ դրա մասինա խոսում տիկ տոկ-ի վաստակած համբավը ողջ աշխարհում, ինստագրամում ռիլս-երի ավելանալը, յութուբի շորթ-երի ավելի մեծ տարածում ու դիտումներ ունենալը։ եթե ժամանակին համացանցը էլ փոստ-երի ու տասնհինգ-քսան րոպե կարդացվող բլոգների մասին էր, հիմա տասնհինգ-քսան վայրկյանանոց հոլովակներ են, երկու-երեք բառանոց նկարագրություններ։ մարդիկ էլ հավես չունեն քո մի էջանոց տեքստը կարդալու, հասկանալու։ ու ես չեմ ասում՝ ժամանակ, ասում եմ՝ հավես չունեն։ միտքը պատրաստ չի, ուշադրությունը շեղվումա շատ ավելի շուտ, քան մարդը փորձումա հասկանալ ու հետ բերել նրան։

աշխարհում շատ հայտնի ու տարածված համախտանիշ կա, որի մասին մեր երկրում չի էլ խոսվում կամ քննարկվում։ խոսքը ուշադրության պակասի ու հիպերակտիվության համախտանիշն է։ լուրջ հոգեբանական խնդիր, որը, կախված լրջության աստիճանից բուժվում է հոգեթերապիայով կամ դեղորայքով։ սա ավելի հաճախ սկսվում է մանկական տարիքում։

էս էն կարևոր պատճառնա, որ չթողնես տասնվեց տարեկանը չլրացած երեխան օրվա մեջ քսանութ ժամ սքրոլ անի գալարի սնեփչատն ու տիկտոկը, ուղեղին սովորացնի, որ տասներկու վայրկյանանոց կենտրոնացումը հերիքա տեղեկատվություն ստանալու համար։ ու ես նրա համար չեմ ասում, որ երեխան պարտադիր պետք է գիրք կարդա կամ գիտնական դառնալու ճանապարհինա, այլ նրա համար, որ հետագայում ցանկացած աշխատանքի ու առօրյայի վրա կազդի նրա՝ կենտրոնանալ չկարողանալը։

ծնողները հաճախ միայն մտածում են երեխայի կուշտ ու տաք հագնված լինելու մասին, իսկ էն երկարաժամկետ դաստիարակությունը, որն ավելի կարևոր է, մղվում է հազարերորդ պլան։ վերցրեք էդ հեռախոսները երեխեքի ձեռքից։

հոգ տար քո մասին